Σύνδεση με την Κοινωνία

Η εθελοντική ομάδα του Πανεπιστημίου Κρήτης «Νοιάζομαι και Δρω» μοίρασε χαμόγελα, αγάπη και παιχνίδια στην παιδιατρική κλινική του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου.

Η εσπερίδα αποτελεί μέρος των εκπαιδευτικών δράσεων για την κλιματική αλλαγή, που συνδέονται με το Κέντρου Έρευνας, Καινοτομίας και Διάχυσης στο Φινοκαλιά Λασιθίου και πραγματοποιείται στο πλαίσιο του εθνικού προγράμματος, που χρηματοδοτείται από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.), με τίτλο «Μαθαίνοντας και Διδάσκοντας για την Κλιματική Αλλαγή», EDU4CLIMA. Το EDU4CLIMA σκοπεύει να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν πληρέστερα τα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής και τους εκπαιδευτικούς να εντάξουν σχετικά θέματα στη διδασκαλία τους.

Η εσπερίδα απευθύνεται τόσο σε εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας, όσο και στο ευρύ κοινό.

Για την ενημέρωση της εκπαιδευτικής κοινότητας αλλά και του κοινού θα πραγματοποιηθούν 4 εσπερίδες σε Χανιά, Ηράκλειο, Ρέθυμνο και Άγιο Νικόλαο στις 1, 4, 11 και 15 Δεκεμβρίου αντίστοιχα. 

Επιστημονικό συμπόσιο και δημιουργικές δράσεις για παιδιά διοργάνωσε το περασμένο Σαββατοκύριακο το Παιδαγωγικό τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης του πανεπιστημίου Κρήτης σε συνεργασία με τη Φιλοζωική Ομάδα Σείριος Ηρακλείου στο Σπίτι του Πολιτισμού, με σκοπό την παρουσίαση και την αξιολόγηση του προγράμματος «Ευ Ζώων» που εφαρμόζεται στα νηπιαγωγεία της Κρήτης από το 2017 και καλλιεργεί τη φιλοζωική συνείδηση των παιδιών και τα ευαισθητοποιεί απέναντι στα ζώα συντροφιάς.

Συντονίστριες του προγράμματος «Ευ ζώων» είναι οι καθηγήτριες του πανεπιστημίου Κρήτης Μαρία Κυπριωτάκη, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ειδικής Ψυχοπαιδαγωγικής στην προσχολική ηλικία του Παιδαγωγικού τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης και Μαρία Μαρκοδημητράκη, αναπληρώτρια καθηγήτρια Αναπτυξιακής Ψυχολογίας του πανεπιστημίου Κρήτης, οι οποίες σχεδίασαν το πρόγραμμα που υλοποιήθηκε στα νηπιαγωγεία, έπειτα από την έγκριση του υπουργείου Παιδείας, για την ενίσχυση της ενσυναίσθησης των παιδιών σε πρώιμη ηλικία και την ανάπτυξη της κοινωνικής τους ευαισθησίας.

Συγκεκριμένα, η κα Κυπριωτάκη, στην ομιλία της αναφέρθηκε στο πρόγραμμα «Ευ Ζώων», που ξεκίνησε ως ένα όραμα το οποίο έγινε πραγματικότητα στην εκπαιδευτική διαδικασία:

«Η εφαρμογή αυτού του εκπαιδευτικού προγράμματος έχει ως στόχο τα παιδιά, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να έρθουν σε επαφή με τη νέα γνώση και να αναγνωρίσουν τα οφέλη της αλληλεπίδρασης των ζώων με τα παιδιά. Συνεπώς, μέσα από το πρόγραμμα «Ευ Ζώων» προσπαθήσαμε να ανιχνεύσουμε τις στάσεις και αντιλήψεις απέναντι στα ζώα συντροφιάς από διάφορες ομάδες και να εφαρμόσουμε σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την ευαισθητοποίηση των παιδιών απέναντι στα ζώα συντροφιάς».

Η κα Μαρκοδημητράκη, από την πλευρά της ανέφερε: «Στο ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Ευ ζώων» που υλοποιήσαμε τα τελευταία χρόνια, επιχειρήσαμε να αξιοποιήσουμε τρόπους επαφής και εμπλοκής των παιδιών προσχολικής ηλικίας με τα ζώα, βασισμένοι στις αρχές της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και εξετάσαμε άμεσα, δηλαδή στα παιδιά, την επίδραση της παρέμβασής μας, την αλλαγή των στάσεων των μικρών παιδιών συγκριτικά με τη στάση και τις αντιλήψεις τους πριν από την παρέμβαση», και συμπλήρωσε τονίζοντας ότι «Τέτοιους είδους προγράμματα έχει βρεθεί ότι προωθούν την ενσυναίσθηση και τη θετική στάση των παιδιών απέναντι στα ζώα. Η περιβαλλοντική εκπαίδευση προσχολικής ηλικίας στοχεύει στο να αναπτύξουν τα μικρά παιδιά τις γνώσεις τους για τον φυσικό κόσμο, τον σεβασμό τους για αυτόν, να εκτιμήσουν την αξία του και να ικανοποιήσουν την περιέργειά τους μέσα σε ένα αναπτυξιακά κατάλληλο πλαίσιο».

Εκπρόσωπος της Φιλοζωικής Ομάδας Σείριος ήταν η Έλλη Κοκάλη που έθεσε τους βασικούς σκοπούς του εκπαιδευτικού προγράμματος «Ευ Ζώων»: «Συνεργαζόμαστε με το πανεπιστήμιο Κρήτης, με το τμήμα Προσχολικής Αγωγής, στη σύνταξη του προγράμματος «Ευ Ζώων», το οποίο εφαρμόζεται στα νηπιαγωγεία από το 2017 και τώρα και στα δημοτικά σχολεία από την ομάδα του Πανεπιστημίου Κρήτης, που έχει καταρτίσει το πρόγραμμα με συντονίστριες την κα Κυπριωτάκη και την κα Μαρκοδημητράκη, που με τη συνεργασία και των μεταπτυχιακών φοιτητών έχει φτάσει αυτό το πρόγραμμα έτοιμο στα χέρια των εκπαιδευτικών. Μιλάμε κυρίως για τα νηπιαγωγεία όπου έχει ξεκινήσει κανονικά η εφαρμογή του προγράμματος στο ημερήσιο πρόγραμμα των παιδιών με την έγκριση του υπουργείου Παιδείας και τώρα έχει ξεκινήσει περίπου εδώ και ένα χρόνο πιλοτική εφαρμογή και στα δημοτικά σχολεία. Είναι ένα πρόγραμμα για το οποίο έχει παραχθεί συγκεκριμένο εκπαιδευτικό υλικό, το οποίο έχει δοθεί στους νηπιαγωγούς. Έχουν καταρτιστεί στις γενικές κατευθυντήριες γραμμές του νέου προγράμματος και μέσα από αυτό τον τρόπο περνούν μηνύματα στα παιδιά, μέσα από τη συνολική εκπαιδευτική διαδικασία όλη τη διάρκεια της ημέρας, μηνύματα που αντιστοιχούν στην ηλικία τους και στον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αφομοιώσουν μηνύματα, τα οποία έχουν να κάνουν με το σεβασμό σε κάθε ζωή, σεβασμό στα ζώα, μία υπεύθυνη στάση και συμπεριφορά, γιατί φαντάζομαι για όλους μας να καλλιεργηθεί μία διαφορετική κουλτούρα στην ελληνική κοινωνία, η μόνη ελπίδα είναι μέσα από την εκπαίδευση να γίνει αυτό».

Στις ομιλίες του Σαββάτου και της Κυριακής συζητήθηκαν διάφορα θέματα όσον αφορά στη σχέση του ανθρώπου με τα ζώα. Ο πρόεδρος του Παιδαγωγικού τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης Θεόδωρος Ελευθεράκης αναφέρθηκε στη σημασία αυτών των ομιλιών, τονίζοντας:

«Μέσα από όλες αυτές τις καινοτόμες δράσεις αναπτύσσονται και η συναισθηματική και η κοινωνική νοημοσύνη σε μέγιστο βαθμό και θα δοθεί σε όλους μας η δυνατότητα να αναπτύξουμε στο σχολείο και γενικότερα στις οικογένειές μας την αγάπη μας προς το αδύναμα ζώα. Αυτό θα μας δώσει τη δυνατότητα να αναπτύξουμε την ενσυναίσθησή μας και προς τους άλλους γενικότερα, και ιδιαίτερα στις σχολικές τάξεις προς τα αδύναμα παιδιά που δυσκολεύονται και που θα πρέπει να αισθανθούν ότι βρίσκονται μέσα σε μία ομάδα που τα αποδέχεται. Πιστεύω ότι μέσα από αυτές τις δράσεις να γίνει πιο έντονη η ευαισθητοποίηση μας».

Δεκατρείς δομημένες δραστηριότητες υλοποιήθηκαν στα νηπιαγωγεία της Κρήτης

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα περιλαμβάνει συνολικά 13 δομημένες δραστηριότητες κατά τις οποίες τα παιδιά έρχονταν σε επαφή με τα ζώα, πράγμα που λειτουργούσε ευεργετικά για τη διαμόρφωση της αντίληψής τους και την ανάπτυξη των γνωστικών δεξιοτήτων τους, με τον ρόλο των εκπαιδευτικών να είναι καθοριστικός.

Η καθηγήτρια Μαρία Κυπριωτάκη μίλησε αναλυτικά για τις δραστηριότητες και τόνισε ότι:

«Μέσω των εκπαιδευτικών είχαμε τη δυνατότητα να παρέχουμε ευκαιρίες στα παιδιά για πειραματισμό, ευκαιρίες που προάγουν τη μάθηση, που συμβάλλουν στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και πάντα με σεβασμό στη διαφορετικότητα. Οι δραστηριότητες αφορούν στον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή δραστηριοτήτων με κοινό στόχο τη διαθεματικότητα, την αφύπνιση του ενδιαφέροντος των μικρών παιδιών, την αξιοποίησης της πρότερης γνώσης και της εμπειρίας τους και την πρόσληψη από τα παιδιά της γνώσης με τρόπο ολιστικό, ενισχύοντας τους παράλληλα την αίσθηση του ανήκειν σε μία ομάδα».

Η αξιολόγηση των δραστηριοτήτων του προγράμματος, σύμφωνα με την ανάλυση των δεδομένων, έδειξαν να λειτούργησαν ευεργετικά στην εκπαιδευτική διαδικασία των παιδιών, με την κα Κυπριωτάκη να τονίζει:

«Οι δραστηριότητες στην πλειονότητά τους θεωρήθηκαν λειτουργικές ως προς τους σκοπούς του προγράμματος. Προκύπτει ότι προσέλκυσαν το ενδιαφέρον των παιδιών και υπήρξε πολύ μεγάλη ποικιλία ως προς τα μέσα που υιοθετούσαν σε κάθε δραστηριότητα και αυτό φάνηκε να λειτουργεί για τα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς. Επίσης, παρά το γεγονός ότι ήταν δομημένες οι δραστηριότητες σε πολύ μεγάλο βαθμό υπήρχε και ένας βαθμός ελευθερίας κατά τον οποίο τα παιδιά αυτοσχεδίαζαν και αναλάμβαναν πρωτοβουλίες σε θέσεις ευθύνης. Τους δίνονταν ευκαιρίες να αναπτυχθεί ομαδικό και συνεργατικό πνεύμα, παρέχοντας στα παιδιά τη δυνατότητα για ατομικές και ομαδικές δράσεις. Επίσης το ενδιαφέρον των παιδιών για τις δραστηριότητες συνέλαβε στο να σκύψουν με μεγαλύτερη προσοχή στα προβλήματα που προκύπτουν από την κακοποίηση των ζώων, να μπουν και τα ίδια στη διαδικασία να σκεφτούν τρόπους έννομης δράσης για την προστασία τους και να έρθουν προ των ευθυνών τους για ότι αφορά στην ζωή των ζώων. Τα παιδιά αρχίζουν σιγά-σιγά να αντιλαμβάνονται πώς λειτουργούν τα ζώα και ότι είναι σε θέση να σκέφτονται και να συναισθάνονται κάτι που επιβεβαιώνεται και ερευνητικά. Ωστόσο ο παιγνιώδης χαρακτήρας των δραστηριοτήτων φάνηκε να συμβάλλει στην αφομοίωση της αποκτηθείσας γνώσης από τα παιδιά, έτσι η υλοποίηση των δραστηριοτήτων φάνηκε να ανοίγει τον δρόμο για την περιθωριοποίηση των στερεοτυπικών αντιλήψεων για τα ζώα που ενδέχεται ακόμη και να έχουν εδραιωθεί σε παιδιά του νηπιαγωγείου, ειδικά εάν ενισχύονται από γονείς και εκπαιδευτικούς στο μέλλον. Είναι απαραίτητη η περαιτέρω ενσωμάτωση στην εκπαιδευτική διαδικασία τέτοιων προγραμμάτων για την ευζωία των ζώων για την ομαλή συνύπαρξη ανθρώπων και ζώων. Το πρόγραμμα ευ Ζώων έχει προσαρμοστεί και στις εκπαιδευτικές ανάγκες ατόμων με ειδικές μαθησιακές ανάγκες και ΑμεΑ, έτσι ώστε να καλύπτουμε όλο το φάσμα των παιδιών και τον τρόπο που μπορούν να έχουν πληροφόρηση για το θέμα αυτό».

Η εκπαίδευση των παιδιών «σήμερα» διαμορφώνει την κοινωνία… «αύριο»

Κεντρικός ομιλητής της ημερίδας του Σαββάτου ήταν ο επίτιμος διδάκτορας του Παιδαγωγικού τμήματος Προσχολικής Αγωγής καθηγητής Βασίλης Φθενάκης, που με την εισήγησή του έθεσε το ζήτημα της σύγχρονης εκπαίδευσης των παιδιών ως βασική για τη διαμόρφωση της κοινωνίας στο μέλλον. Συγκεκριμένα τόνισε:

«Τα παιδιά που σήμερα είναι στο νηπιαγωγείο θα τελειώσουν τις σπουδές τους μετά το 2040, θα αντιμετωπίσουν εντελώς αλλαγμένο κόσμο και το εκπαιδευτικό σύστημα σήμερα πρέπει να προετοιμάσει τα παιδιά για τον κόσμο αυτόν. Για να το επιτύχουμε χρειαζόμαστε αλλαγές στο υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα. Πρέπει να αλλάξουμε τη θεωρητική αντίληψη της μάθησης. Η μάθηση αποτελεί μία κοινωνική διαδικασία η οποία επιτελείται από το παιδί, από τους γονείς, από τους εκπαιδευτικούς. Στο μέσο της επικοινωνίας αυτής βρίσκεται ο διάλογος, επομένως πρέπει να αναπτύξουμε μια διαλογική παιδαγωγική. Πέρα αυτού όλα όσα κάναμε μέχρι σήμερα και στηρίζαμε θεωρητικά, αφορούσαν αλληλεπιδράσεις μεταξύ ζώντων ατόμων, τώρα όμως υπάρχουν και υπολογιστές, υπάρχουν νέες τεχνολογίες που ανακατεύονται και διαδραματίζουν ενεργό ρόλο. Για αυτό χρειαζόμαστε και θεωρητικά μοντέλα να ανταποκριθούν στη νέα αυτή η πολυπλοκότητα.

Ο κ. Φθενάκης συνέχισε αναφερόμενος στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Ευ Ζώων»:

«Αυτό που γίνεται σε αυτό το συμπόσιο είναι να παρουσιάσουν ένα θαυμάσιο εξωσχολικό χώρο μαθησιακής διαδικασίας, το οποίο έχει και το πλεονέκτημα να ευαισθητοποιεί τα παιδιά για την ανάληψη ευθύνης έναντι των ζώων, ότι δεν θα έχουμε το ζώο μόνο ως αντικείμενο φροντίδας, αλλά ότι με τα ζώα θα ζήσω μαζί, θα αναπτύξουμε μία σχέση μαζί τους και θα μάθουμε να τα εκτιμούμε, να τα σεβόμαστε και βεβαίως να τα προστατεύουμε. Πέρα από αυτά έχουμε να ανακαλύψουμε και τις δυνατότητες του μέλλοντος, διότι σήμερα εκπαιδεύουμε για τον χρόνο μετά το 2040 και εκεί υπάρχει μια μεγάλη διεθνής συζήτηση και οι ικανότητες αυτές είναι εντελώς διαφορετικές. Είναι για παράδειγμα η κριτική σκέψη, η ικανότητα να λύνεις προβλήματα με άλλους, η μαθησιακή διαδικασία δεν επιτελείται ατομικά, αλλά περισσότερο κοινοτικά, συνεργατικά. Πρέπει να παρουσιάσουμε τη δημιουργικότητα, πρέπει να είμαστε ανοιχτοί για την πολιτισμική πολυπλοκότητα κ.ά. Επομένως, όλα αυτά πρέπει να τα φροντίσουμε σήμερα για να προετοιμάσουμε τα παιδιά για το μέλλον. Εάν όλη η διαδικασία στηρίζεται στην αλληλεπίδραση χρειαζόμαστε και νέους εκπαιδευτικούς θεσμούς με τέτοια αρχιτεκτονική που να υποβοηθεί την επικοινωνία. Να δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να βλέπει τον κόσμο από διαφορετικές σκοπιές».

Η τεχνολογία, και συγκεκριμένα η τεχνητή νοημοσύνη, που εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς είναι ένα ζήτημα που επεσήμανε ο κ. Φθενάκης, καθώς ο ρόλος της εκπαίδευσης έχει τον πρώτο λόγο στον έλεγχο των νέων τεχνολογιών:

«Βεβαίως, η μεγαλύτερη πρόκληση σήμερα είναι πως θα συνδυάσουμε δημιουργικά και υπεύθυνα τον αναλογικό με τον ψηφιακό κόσμο και πως θα τον χρησιμοποιήσουμε προκειμένου να διευρύνουμε και να εμβαθύνουμε τη μαθησιακή διαδικασία. Αυτήν τη στιγμή μιλάμε για την τεχνητή νοημοσύνη που θα αλλάξει πάρα πολλά τα επόμενο χρόνια. Αλλά αυτό που έχω να τονίσω σήμερα είναι ότι πρέπει να κάνουμε μια στροφή από τις τεχνολογίες ξανά στο άτομο και να καταστήσουμε το άτομο ικανό, όχι μόνο να δημιουργεί, αλλά κυρίως να ελέγχει τις τεχνολογίες. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να δείξουμε και μια εποικοδομητική και χρήσιμη σχέση με την τεχνητή νοημοσύνη».

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, το Σαββατοκύριακο, στο Σπίτι του Πολιτισμού, πλήθος παιδιών συγκεντρώθηκαν κατά τις πρωινές ώρες στον πρώτο όροφο του κτιρίου όπου πραγματοποιήθηκαν δημιουργικές δραστηριότητες και παιχνίδια με ζωάκια. Στις δραστηριότητες πήραν μέρος παιδιά παιδικών σταθμών και νηπιαγωγείων που συμμετείχαν στο πρόγραμμα και τους ξαναδόθηκε η ευκαιρία να δημιουργήσουν και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους για τα ζωάκια μέσω αυτής της δράσης.

Το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Κρήτης διοργανώνει ημερίδα με τίτλο:«Κοινωνική συμπεριφορά και συγκινησιακές αντιδράσεις του μαθητικού πληθυσμού: Ο ρόλος της οικογένειας και του σχολείου».

Η ημερίδα απευθύνεται σε εν ενεργεία και υποψήφιους/ες εκπαιδευτικούς και θα διεξαχθεί την Παρασκευή 8 Δεκεμβρίου 2023, στο Αμφιθέατρο Δ7, στην Πανεπιστημιούπολη Ρεθύμνου (Ώρα έναρξης: 16.00). Λόγω του θέματος, η ημερίδα είναι ανοιχτή και σε γονείς. Προσκεκλημένος ομιλητής είναι ο κ. Σπύρος Τάνταρος, Καθηγητής Αναπτυξιακής Ψυχολογίας, Πρόεδρος του Τμήματος Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ και Πρόεδρος της European
Association for Developmental Psychology (EADP). Υπεύθυνη για τη διοργάνωση της ημερίδας είναι η κ. Αικατερίνη Βάσιου, Επίκουρη Καθηγήτρια του Τομέα Παιδαγωγικής Ψυχολογίας & Μεθοδολογίας της Έρευνας, του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης.